Македонски центар за меѓународна соработка - МЦМС

Përfaqësues të institucioneve dhe organizatave të shoqërisë civile nga Maqedonia e Veriut, Kosova dhe Shqipëria folën për vendosjen dhe strukturën e trupave për parandalimin e ekstremizmit të dhunshëm (P/CVE) dhe rehabilitimin, risocializimin dhe riintegrimin (RRR) që funksionojnë në nivel lokal në tre vendet, si dhe sfidat, praktikat e mira dhe rezultatet e arritura, gjatë Forumit Rajonal të organizuar nga Qendra Maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar (MCMS) më 28 shkurt dhe 1 mars në h. Holiday Inn në Shkup.

“Për dallim nga institucionet që janë të kufizuara në veprim sipas kufijve administrativë të shteteve të tyre, ata që punojnë për radikalizimin e njerëzve nuk i njohin ato kufij. Kjo është arsyeja pse bashkëpunimi rajonal është shumë i rëndësishëm dhe prandaj është e rëndësishme që të koordinojmë njëri-tjetrin në këtë mënyrë”, tha në fjalën e tij përshëndetëse Zlatko Apostoloski, Koordinatori Nacional për Parandalimin e Ekstremizmit të Dhunshëm dhe Luftimin e Terrorizmit.

Për vendosmërine dhe strukturën e trupave për SNE dhe RRR në nivel lokal folën Zhaklina Prosaroska nga Byroja për Siguri Publike në Ministrinë e Punëve të Brendshme, Mensur Hoti, drejtor i Departamentit për Siguri Publike në MPB në Kosovë dhe Vilma Venkovska Milçev nga Qendra për bazë të përbashkët nga Shkupi. Përveç tyre për rolin e komunave folën edhe Mehmet Ballazhi, kryetar i Hanit të Elezit nga Kosova dhe Lorena Cela nga Bashkia e Tiranës.  

Nga fjalimet hyrëse dhe diskutimi që pasoi, u kuptua se në secilin prej vendeve ka lëvizje të aktiviteteve nga niveli qendror në atë lokal. Modelet janë të ndryshme, struktura e trupave nuk është aq e ndryshme, pra profilet e atyre që punojnë në ato struktura janë shumë të ngjashme si dhe parimet mbi të cilat bazohet puna e tyre. Strukturat që punojnë në nivel lokal, si edhe vetë komunat kanë nevojë për fuqizim të mëtejshëm të kapaciteteve njerëzore, organizative dhe financiare, në mënyrë që ato të ndërmarrin aktivitete në lidhje me rehabilitimin, risocializimin dhe riintegrimin e personave në rrezik. Është i nevojshëm qartësimi i roleve të organeve që punojnë në nivel lokal në Maqedoni dhe të definohet mënyra e financimit të këtyre aktiviteteve. Rezultatet e paraqitura të mekanizmit të referimit që aktualisht është duke u testuar në Kosovë mund të jenë të dobishme për Maqedoninë dhe Shqipërinë në ndërtimin e procedurave gjithëpërfshirëse që do të adresojnë jo vetëm të kthyerit dhe familjet e tyre, por edhe personat në rrezik.

Për rolin e organizatave të shoqërisë civile (OShC) në RRR në nivel lokal dhe mbështetja e tyre ndaj institucioneve, veçanërisht në përgatitjen dhe sigurimin e udhëzuesve, manualeve dhe materialeve të tjera për punën e përditshme në terren të praktikantëve folën Armela Xhaho, nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim nga Tirana, Afrodita Musliu nga Nexus - Koncepti Qytetar nga Shkupi, Fortese Frangu nga Qendra e Trajnimeve dhe Burimeve për Avokim nga Prishtina dhe Sindi Shahu nga Linja e Këshillimit për Gra dhe Vajza nga Tirana. U konstatua se organizatat e shoqërisë civile kontribuojnë në plotësimin e disa mangësive, përmes manualeve dhe trajnimeve. Ajo që është sfidë në atë bashkëpunim janë ndryshimet që ndodhin, më së shumti për arsye politike siç janë ndryshimet e pushteteve në nivel lokal apo qendror e të ngjashme. Ekziston një komunikim i mirë ndërmjet organizatave dhe institucioneve të shoqërisë civile në të tre vendet. Institucionet e njohin nevojën për  përgjigje të gjerë shoqërore ndaj çështjeve të ekstremizmit të dhunshëm si dhe ndaj çështjeve të rehabilitimit, risocializimit dhe riintegrimit dhe njohin organizatat e shoqërisë civile si partnerë në atë proces.

Për sfidat e praktikuesve folën Irena Mitrevska, psikologe nga Qendra për punë sociale, Shkup, Destemona Celo, psikologe nga Shqipëria dhe Anila Bregu nga Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve, Shqipëri. Edhe folësit edhe diskutuesit ranë dakord mbi rëndësinë e punës së drejtpërdrejtë dhe qasjes individuale të praktikuar në të gjitha vendet. Diskutimi i gjallë mes praktikuesve, interesimi për specifikat e qasjes në secilin prej vendeve imponon nevojën për komunikim të mëtejshëm dhe më të detajuar për këto çështje. Gjithashtu u theksua se pritjet e të kthyerve janë më të mëdha se institucionet. Menaxhimi i drejtë i tyre mund të ndikojë në motivimin e mëtejshëm për të marrë pjesë në aktivitetet që janë në bazë vullnetare. Të gjithë ranë dakord se arsimi është faktor kyç në procesin e rehabilitimit, risocializimit dhe riintegrimit, jo vetëm për fëmijët por edhe për të rriturit.

Edhe pse gjatë Forumit gjerësisht u diskutua për proceset e riintegrimit, risocializimit dhe rehabilitimit, të pranishmit iu drejtuan dhe u zotuan se do t'i kushtojnë vëmendje aktiviteteve parandaluese. Në këtë kuptim, u theksua se organizatat dhe institucionet e shoqërisë civile duhet të punojnë më shpejt dhe gjatë rrugës të bëhen përshtatjet që kërkon përdorimi i teknologjive të reja nga ata që radikalizohen.

Konteksti nacional dhe lokal në të tre vendet është i ngjashëm, megjithatë, çdo vend ka veçoritë e veta nga funksionimi I të cilave mund të mësohet dhe të përmirësohen efektet. Forumi Rajonal bëri të mundur që pjesëmarrësit të mësojnë nga përvojat e të tjerëve. Për këtë arsye pjesëmarrësit apeluan që takime të tilla të zhvillohen në vazhdimësi.

Forumi Rajonal është pjesë e programit "Rruga drejt rezistencës dhe riintegrimit të familjeve të cenueshme në komunitet” mbështetur nga GCERF, implementuar nga MCMS në partneritet me NEXUS – Koncepti Qytetar, Iniciativa për Perspektivë Evropiane, Pleiades dhe Horizon Civitas.